Bojevi kod Velike,Pepića i Murine

Piše:Marko Jokić

 

     Boj na Novšiću je bez sumnje bio veliki politički udarac za Crnu Goru.Nesumnjivo je crnogorska vlast tada previše potcijenila ulogu i značaj Albanske lige,te samim tim i imala potcjenjivački odnos prema vojnoj snazi tadašnjih protivnika.Ovakav odnos Crnogoraca prema Ligi je zapazio i zastupnik Temelea na Cetinju Kućanski,koji je bio obaviješten od turskog poslanika na Cetinju „da Crnogorci isuviše potcjenjuju Albansku ligu“[1].No,iako je crnogorska vojska u boju na Novšiću pretrpjela poraz,nije se mirila sa postojećim stanjem,već je ponovo počela pripreme za novu mobilizaciju,suočena sa veoma lošim vremenskim uslovima,nedostatkom hrane i smještaja za anvgažovanje velikog broja vojnika u pograničnoj oblasti prema spornoj Plavsko-Gusinjskoj kotlini.Konačno su crnogorski knjaz,vlada i vojna komanda shvatili da je potrebno napraviti ozbiljnije pripreme,te je odmah nakon boja na Novšiću(već sjutradan) „poslat raspis komandantima 14 bataljona,da kroz četiri dana,tj.9.decembra(po novom kalendaru-prim.M.J),po cijenu života svi budu u Podgorici“.Svaki vojnik je trebao znati da „ide na daleki put“,te da je potrebno da se opremi odjećom,obućom i hranom.Iako je bio period zime sa velikim hladnoćama,naređenje je „da vojnik ne smije da zna ni za kakve prepreke,nego da kroz sve teškoće ide naprijed“[2]

Continue reading →

  Piše:Marko Jokić

     O “čuvenom” boju na Novšiću je dosta pisano,kako od strane crnogorskih istoričara,tako i od istoričara druge strane u sukobu.Pripremaujući za štampu knjigu Pavela Apolonoviča Rovinskog,Boj na Novšiću u prevodu profesora Miroljuba Ralevića (2009.godine),autor ovog teksta je osjećao potrebu da nešto više sazna o ovom krvavom boju.Isčitavajući različite izvore domaćih i stranih autora,javila se potreba da lična saznanja podijelim sa čitaocima ovoga portala.Pored ovog boja će se pojaviti i tekst o boju na Murini (mjesec dana nakon boja na Novšiću),gdje će se na osnovu više izvora sagledati i taj sukob.Posebno će biti interesantno pitanje razgraničenja Velike u dijelu graničnih sporenja tadašnjih komisija za razgraničenje  koji će se javiti s one strane Čakora.Prvi put će čitaoci ovog portala imati prilike da pročitaju i zapisnike turskih članova komisija o razgraničenju.Ovi zapisnici se čuvaju u Državnom arhivu Turske i postali su dostupni ovom autoru.Tekstovi će biti objavljeni kada budu kvalitetno obrađeni i spremni za širu čitalačku javnost.

Continue reading →

  Pred početak boja na Novšiću   Piše:Marko Jokić

Od doseljavanja današnjeg stanovništva tzv.Šaljadije i Crnogorije na prostor Velike,prvi organizovaniji  otpori ovog stanovništva  protivu Osmanlija se bilježe od 1854.godine.

Istina,nakon naseljavanja Rugove sjeverno-arbanaškim plemenima krajem XVII vijeka i doseljavanjem Šaljana u Veliku,nastavljeno je sa otimačinama stoke između rugovskih Klimenata i veličkih Šaljana,što je bilo „u skladu sa načinom  njihovog komšijskog odnosa“ u staroj postojbini s one strane Prokletija.O njihovim sukobima i otimanju stoke u sjevernoj Albaniji su pisali Franz Baron Nopča,Mari Edit Durham i drugi istoričari koji su se bavili istraživanjem tog područja.

Continue reading →

 

    Danas su hrvatski mediji javili da je u Zagrebu preminula Milka Babović u 93.godini života.Za one mlađe,kojima ovo ime je manje poznato ili posve nepoznato,evo šta piše u enciklopediji hrvatskog leksikografskog zavoda Miroslav Krleža:Bila je dugogodišnja reprezentativka Jugoslavije u disciplinama sprinta (100m),trkama na 80m  sa preponama i u štafetama,višestruka reprezentativka i rekorderka Jugoslavije,pobjednica na svetskim studentskim prvenstvima svijeta 1953. i 1957.godine u trci na 80m sa preponama.Sportskim novinarstvom se bavi od 1949.godine.Posebno je ostala zapažena u prenosima i komentarima prateći takmičenja velikih svjetskih zvijezda  na ledu.Dodajmo,da je dva puta birana za najboljeg sportistu SFRJ.

Ova ponosita Crnogorka je rođena u Skoplju 27.XI.1928.godine.Njen otac Vidak Babović,rođen je u Đulićima kod Andrijevice.U vrijeme kraljevine SHS Vidak će ka oficir dobiti službovanje u Makedoniji,zatim Bosni i Hercegovini,.. Milki će, još kao djevojčici, otac Vidak,baba i đed trajno urezani u sjećanja običaje i tradiciju svojih predaka,što je ova dična Crnogorka (kako je sebe smatrala)  uvijek rado isticala.Za čitav polimski kraj  ona će ostati pored nespornih velikih sportskih rezultata i profesionalnog rada,svetionik velikog patriotizma i ljubavi prema svom rodnim Đulićima i Crnoj Gori.

    Radi sjećanja na Milku Babović,čitaocima ovog portala prenosimo njen tekst objavljen u TV Novostima,a preuzet iz Crnogorskog glasnika,br.57 iz 2009.godine u Zagrebu. Continue reading →

  Autor: Radojko Đuričanin(*)

Prije neku godinu pojavila se knjiga “Velički velikomučenici”, štampana u Srbiji, čiji je autor Veličanin Stanko Paunović, koji je radio i živi u Srbiji. Knjiga je obimna i bez literalne vrijednosti, ali sadrži dosta podataka potrebnih za pisanje istorije Velike i Veličana. Na početku knjige dat je, pod naslovom “Pohvala Paunovom Peru”, tekst-govor izvjesnog Rada Živkovića, novinara, pisca i kolumniste iz Beograda, rodom iz Šekulara, koji je održan na promociji knjige. Tom prilikom on je, pored drugog govorio i o pokolju u Velici 28. jula 1944. godine. Pažnju mi je odmah skrenula rečnica: “Nema toga u Velici ko je rođen i nema toga ko će se roditi, a da ne sazna makar delić velike tragedije iz jula 1944. godine, događaja, koji je zavio u crno i genetski osakatio na dugi niz godina jedno srpsko pleme i stavio ga na sveukupnu stradalničku listu, listu koja nedvosmisleno pokazuje da je nad Srbima izvršen jedan od najvećih masovnih zločina na tlu Evrope”.

Continue reading →

                                                                                                                                          Autor: Radojko Đuričanin[1]

Kako sam često razmišljao o veličkoj pogibiji mojih najmilijih uvijek mi se činilo da je prvi pucanj u pokolju, bar što se tiče Donje Velike bio kod kuće Androve. Na to me upućivalo nekoliko sitnih činjenica. Čuo sam tada da je u Velici od četnika bila velika propaganda da porodice tokom odstupanja Njemaca treba da ostanu u kućama gdje im se ništa neće dogoditi. Njemački vojnik koji je izvršio ubistva kod Androve kuće uz psovku: “Kuda bježite, p… vam materina” prethodno je morao proći pored kuće Simonović Janka koja se nalazila ispod njive Androve pored puta, ali radi ubistva nije ušao unutra već je skrenuo prema našoj kući uz sokak pored jednog žbuna drijena i u voćnjaku Stamatović pucao iz automata na grupu žena i djevojaka.

Continue reading →

  Autor: Radojko Đuričanin[1]

Tokom NOB-e u partizanima je poginulo 56 Veličana.Zbog svega toga je i četnički komandant Labović na Čakoru uz psovku 52 uhapšena Veličanina prijetio likvidacijom i paljenjem kuća,govoreći da su se “udružili sa komunističkim bandama".To se poklapa sa njemačkim izvještajem o saradnji Veličana i komunista Continue reading →

U periodu od četvrtog avgusta,do drugog septembra tekuće godine ovaj portal bilježi  2046 posjeta.Najveći broj posjetilaca je iz Crne Gore 870,zatim Srbije 694,BiH 123,Njemačke 58,itd.

  Na slici je dat spisak nekoliko država koje bilježe najviše posjetilaca za navedeni period

Interesantno je da se povećava broj novih posjetilaca,kojih je tokom avgusta bilo 84%,a ostatak su stari posjetioci.Inače,portal je od početka 2020.godine posjetilo nešto preko 19 hiljada posjetilaca.

Na slici se uočava velika razlika u procentu posjećenosti starih i novih posjetilaca

Prema statistici posjećenosti za avgust mjesec,najviše je čitan tekst Porijeklo Crnogoraca 483 posjetioca,Nestajanje  veličkih naselja 323,tekstovi Crnogorska kapa i Porijeklo krsnih slava preko stotinu posjeta,Kada je i kako izgrađena džada Andrijevica-Čakor-Peć preko 50 posjeta,Odstupanje srpske vojske preko Čakora (treći dio) preko 100 posjetilaca,Velika na raskršću srednjevjekovnih puteva 87,U posjeti Šalji-Albanija 57,Špijunska uloga Milana Piroćanca u Crnoj Gori 52. posjete,itd.

Najnoviji tekst:Pod kojom je zastavom sahranjen kralj Nikola je očigledno izazvao veliku pažnju čitalaca.Tekst je za samo jedan dan posjećen 27 puta.

Tekst,Odstupanje srpske vojske preko Čakora (treći dio) je očigledno zainteresovao uglavnom Veličane,što se i očekivalo.U tekstu se Veličani po prvi put upoznaju detaljno o toj temi,koja je do sada pominjana uglavnom bez navođenja dokumenata na osnovu kojih se želi čitaocu saopštiti istina o ovom događaju.Autor ovog teksta je po prvi put dao izvorno,na osnovu obilja dokumenata  šta se događalo tokom odstupanja uz Rugovu,preko Čakora,Velike i dalje.Konačno,ovim tekstom je osvijetljena jedna vrlo interesantna tema koja je zaokupljala pažnju Veličana.Istina,nije prijatno prenositi podatke koji i neće kod Veličana proizvesti oduševljenje,ali istina se mora saopštiti.No,mora se reći da su Veličani u periodu odstupanja srpske vojske kroz Veliku i sami bili gladni,te objektivno i nijesu mogli pomoći tim stradalnicima da u Velici utole glad,jer hrane nije bilo ni za porodice.

Uz zahvalnost što posjećujete ovaj portal,srdačan pozdrav, Urednik  

  Drugi pišu Antena M (26.08.2020.g.)  Piše: Vladimir Jovanović

Nikola I Petrović-Njegoš, po želji njegove šćeri kraljice Italije Jelene Savojske, sahranjen je početkom marta 1921. u ruskoj crkvi Hrista Spasitelja (Храм Христа Спасителя) u Sanremu (Italija).

Continue reading →

Piše:Marko Jokić

Saobraćajnica od Podgorice do Grabona (granični prelaz prema Albaniji) će najvjerovatnije biti završena za tri mjeseca,tj.do septembra ove godine.Otvaranjem ove saobraćajnice,putovanje od Podgorice do Gusinja će se skratiti za nekih 25 km u odnosu na dosadašnju trasu Podgorica-Božaj-Gusinje.Dugoočekivana saobraćajnica će iz Podgorice ići preko gradskog naselja Konik,dalje dijelom sela Dinoša,pa uzvodno kanjonom rijeke Cijevna.Dužina puta od Podgorice do graničnog prelaza Grabon je 20km,od čega je trebalo rekonstruisati oko 17,3km postojećeg puta širine 3,5m.Rekonstruisana saobraćajnica će biti izuzetno kvalitetna,bez uspona i oštrijih krivina,sa dvije saobraćajne trake,ukupne širine 7m.

     Slika 1.Mehanizacija na rekostrukciji puta(Snimak 31.05.2020.g.)

Očekivanja da će saobraćajnica biti završena u naznačenom roku je sasvim realna,jer stanje na rekonstrukciji na dan 31.05.2020.godine uliva optimizam.Naime,trenutno je završeno 7 km puta sa postavljenom asfaltnom masom,a na dijelu od 7,5km je izvršeno potpuno probijanje trase potrebne širine,sa gotovo završenim svim pripremama za postvljanje asfalta.Dakle,na kraju maja mjeseca je preostalo da se dovrši proširenje nepuna tri kilometra postojeće uzane saobraćajnice,a zatim i njeno asfaltiranje.

  Slika 2 i 3:Na slikama vidimo dio pripremljene saobraćajnice za asfaltirane i asfaltirani dio puta(Foto:31.05.2020.g.)

Otvaranjem ove saobraćajnice će se pored skraćenja puta izbjeći prelazak brda kod sela Rapše i spuštanje serpentinama od Rapše prema varošici Tamara.Posebno je značajno za namjernike koji će se uputiti od Podgorice za Gusinje i uopšte Gornje Polimlje,što će biti izbjegnute velike gužve u ljetnjim mjesecima na graničnom prelazu Božaj.Novi,već tri godine izgrađeni objekat na graničnom prelazu na Cijevni Zatrijebačkoj (Grabon) će svakako biti znatno manje frekventan od prelaza Božaj,što će izvjesno skratiti zadržavanje na granici. Saobraćaj na ovom putnom pravcu će sigurno biti znatno frekventniji,prije svega što će dužina puta od Podgorice do Gusinja biti nepunih 65 km,što će vjerovatno koristiti i veliki broj stanovnika Gornjeg Polimlja za putovanje prema Podgorici i dalje. Čitaoci ovog portala su ranije upoznati da je Direkcija za saobraćaj još 2019.godine izdvojila sredstva za gradnju ove saobraćajnice,raspisala tender,koji radi prispjelih žalbi nije mogao biti realizovan.Na novom tenderu je odabran izvođač radova koji uspješno i kvalitetno radi na rekonstrukciji ove saobraćajnice.

 Slika 4.Nove luksuzne kuće pored rijeke Cijevne,uz novu saobraćajnicu

  Nova saobraćajnica ide uzvodno lijevom obalom rijeke Cijevna,kroz kamenite predjele koji su veoma malo naseljeni.Zapažaju se nove,veoma atraktivne i velike kuće,koje će najvjerovatnije biti turistički valorizovane.Tih nekoliko stanovnika sa jedne i druge strane Cijevne su Albanci katoličke vjeroispovijesti,koji ove prostore nastanjuju vjekovima.